Wyspy mają zawsze coś magicznego w sobie. Każda z nich prezentuje inny styl życia, kulturę i tradycję mieszkańców, mimo że przeważnie należą one do pewnej narodowości. Dzięki ograniczonym kontaktom z kontynentem, rozwój wysp przebiegał inaczej dzięki czemu odwiedzając takie miejsca uzyskujemy dostęp do czegoś wyjątkowego, niepowtarzalnego. Tak jest w przypadku chorwackiej Wyspy Pag, która drastycznie różni się od reszty kraju, przede wszystkim pod kątem przyrodniczym i klimatycznym, co rzutowało na życie codzienne mieszkańców. Ta odrębność to zdecydowanie jeden z największych atutów Pag, które kompletnie nie przypomina żadnej wyspy, którą możecie spotkać w Europie.
Możesz pomóc w rozwoju bloga niewielką wpłatą – symbolicznym kosztem kawy!
Dlaczego na Pag nie ma roślinności?
Zapewne nie raz oglądając skalistą Wyspę Pag w Chorwacji zastanawiałeś się dlaczego nie ma tam żadnej roślinności? Odpowiedź jest dość prosta!
Skalista forma wyspy jest wynikiem silnych wiatrów bura. Wynikają one z faktu, że Pag leży nad zatoką Velebit rownolegle do lądu, gdzie wyrastają ogromne góry o tej samej nazwie. Wspomniane wzniesienia posiadają ostry klimat kontynentalny, a charakteryzują go duże wahania temperatury w dzień i w nocy. Jest to przepaść klimatyczna między klimatem kontynentalnym a łagodnym klimatem śródziemnomorskim. Z tego powodu powstają tu silne wiatry bura, które zimą osiągają prędkość nawet do 220 km/h!!! Z tego powodu jakakolwiek roślinność ma tu utrudnione życie. Przyroda jest zaskakująca!
Jak dostać się na Pag? I kilka niezbędnych informacji
Na Pag możemy się dostać na dwa sposoby – mostem oraz promem. Aby przepłynąc na wyspę musimy zjechać w kierunku na Prizne i Żigljen. Prom płynie około 15 minut i kosztuje 100 kun (2 osoby plus auto) – ceny pewnie mogą się zmieniać. Aby dostać się na Pag mostem musimy kierować się na zjazd w Maslenicy.
Kilka informacji praktycznych o Pag:
- wyspa Pag składa się z trzech małych wysp, które połączone są ze sobą wąskimi basenami
- Pag posiada najdłuższą linię brzegową wśród chorwackich wysp
- wyspa ma nieregularną linię brzegową, masę zatoczek i półwyspy
Krótka historia Wyspy Pag
Podobno pierwsze osady istniały na wyśpię już w epoce kamienia łupanego, zaś Liburnianie (plemię iliryjskie) przebywało tutaj w II wieku p.n.e. Stulecie później Pag został zdobyty przez Rzymian, którzy zbudowali na niej fortecę oraz akwedukty. Pierwsi Słowianie pojawili się tu na przełomie VI i VII w. i osiedli się w okolicach dzisiejszej Novaliji. Podobnie jak większość Dalmacji Pag dostał się pod panowanie wenecjan od 1409 r., a podczas wojny pomiędzy Wenecją a Zadarem wyspa mocno ucierpiała. Pod koniec XVIII w. Pag należał już do Cesarstwa Austriackiego, później zdobył go na krótko Napoleon, a następnie powrócił do Habsburgów.
Ciekawostka: nazwa Pag pochodzi od łacińskiego słowa “pagus”, które oznacza wieś.
Pag w 1918 r. stał się częścią nowego państwa – Jugosławii. W czasie II wojny światowej zdobyli go najpierw Włosi, a później Niemcy. Wyspę wyzwolono 5 kwietnia 1945 r., dzięki czemu stała się ponownie częścią Jugosławii. Od 1991 r. należy do Chorwacji.
Stolica wyspy – miasto Pag
Choć stolica wyspy nie jest najczęściej przez turystów wybieranym miejscem, gdzie rezerwują nocleg to ja bardzo polecam odwiedzenie tutejszego starego miasta. Kręte uliczki i zabytki, które możemy tam zobaczyć może nie sięgają statusem do tych w Trogirze, Splicie i Dubrowniku, ale z pewnością są warto zobaczenia. Miasto powstało dzięki prosperującemu przemysłowi solnemu, a Wenecjanie zatrudnili do zaprojektowania miasta Juraja Dalmatinaca. Kamień węgielny położono w 1443 r. i zgodnie z ówczesnymi trendami główne ulice przecinają się pod kątem prostym i prowadzą do głównych bram miejskich.
Co warto zobaczyć w stolicy wyspy Pag:
- Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (crkva Marijina Uznesenja) – pierwsze wzmianki o istnieniu w tym miejscu świątyni pochodzą już z 1192 r. Aktualna budowla powstała w XVI stuleciu, a jego projektantem był Juraj Dalmatina. Barokowe dekoracje na suficie pochodzą z XVIII w. Najstarszym elementem kościoła jest drewniany krzyż, który datowany jest na XII stulecie
- Pałac Książęcy (Knežev dvor) – powstał w XV w. (ukończony pod panowaniem księcia Tomasza Zorzi), a zaprojektowali go najlepsi architekci z Zadaru i Szybenika. Od XV w. (okresu weneckiego) do początku XIX w. pałac pełnił rolę siedziby księcia, a następnie przesiadywali tu rektora i magistrat miasta. Aktualnie odbywają się tu różnego rodzaju imprezy kulturalne
- Muzeum koronek – mieści się w Pałacu Książęcym, można je zwiedzać. Więcej o paškich čipkach przeczytasz poniżej
- Mury miejskie – do dziś przetrwała część murów miejskich z okresu renesansu. Najwięcej można ich znaleźć w północnej części miasta. Zaraz przy murach znajduje się klasztor benedyktynek wraz z kaplicą św. Mikołaja z XV w.
- Muzeum soli – znajduje się zaraz za mostem. Można tu zobaczyć wystawy ze zdjęciami, które opowiadają o historii produkcji soli na Pag, a także różnego rodzaju rekwizyty
- Wieża Skrivanat z XV w.
- Wieża Kamerlengo
- Kościoły pw. św. Franciszka i św. Jerzego
Koronki z Pag (Paška čipka)
Nie każdy wie, że Pag to jedno z trzech najbardziej znanych w Chorwacji ośrodków związanych z koronczarstwem. Tradycja wyrabiania koronek tzw. igłowych trwa tu od przeszło XV wieku. Aby ją wytworzyć potrzebna jest igła, nitka i duża poduszka, do której przyczepiona jest powstająca koronka. Paška čipka została w 2009 roku wpisana do rejestru UNESCO i uznano ją za jedną z siedmiu chorwackich niematerialnych dóbr kultury, które znajdują się na tej liście. Spacerując uliczkami miasta Pag z pewnością natkniecie się na osoby, które sprzedają tutejsze koronki. Z pewnością to świetny pomysł na pamiątkę!
Punkt widokowy na miasto Pag – Gradac
Miejsce, które warto z pewnością odwiedzić, a wielokrotnie będziecie go mijać w trakcie wycieczek po wyspie to punkt widokowy na miasto Pag. Nie ma tu tradycyjnego znaku wskazującego taras widokowy, ale jest sporo miejsca, aby móc się zatrzymać. A widoki są naprawdę przecudowne! Możecie zobaczyć nie tylko same miasto, ale także morze i góry!
Murki kamienne na Pag
Z pewnością kiedy odwiedzicie wyspę Pag będziecie się zastanawiać do czego służą wszędobylskie kamienne murki. Uznaje się, że Pag jest największym “skansenem” tego typu zabudowy w Chorwacji, ponieważ ciągną się one przeszło 1000 km! Oczywiście służyły one do wydzielenia terenów na pastwiska, które należały do konkretnych właścicieli. Związane jest to z bardzo popularnym na Pag wypasem owiec. Dlaczego murki są kamienne? Znów wspomnę o silnych wiatrach bura, które przeszkody z innych materiałów bardzo łatwo by przewróciły.
Solany – Saline na Pag w Chorwacji
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że na wyspie Pag działają jedne z najstarszych w Europie salin! Widoczne są one nawet z ulicy, kiedy będziecie wjeżdżać do miasta. Tutejsza firma zaopatruje w sól cały kraj, także eksportuje ją do wielu krajów w Europie i na świecie.
Czym są saliny? to tradycyjne gliniane baseny, w których odparowuje się morską wodę, a dzięki temu uzyskuje sól. Tutejszy wyrób możecie zakupić w każdym sklepie spożywczym i zabrać do domu.
Ale co powoduje, że to właśnie na Pag wydobywa się sól w tak ogromnych ilościach? Wiatry bura, o których wspominałam wyżej, oraz ponadprzeciętna liczba godzin nasłonecznienia stworzyły idealne warunku, aby wydobywać tu sól już w IX w. Dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym woda odparowywała w kilka tygodni, a sól pozostawała.
Wytwórnia sera w Kolan – Paški Sir
Jeśli jesteście smakoszami sera to Pag to z pewnością wyspa dla Was! Tutejszy Paški Sir to tutejszy przysmak, jak i symbol. Produkowany jest z mleka owiec, które wypasane są na wyspie (na pewno jakieś spotkacie!) i charakteryzuje się twardością, ostrym zapachem z nutką ziół. Jego charakterystyczny smak wynika z pożywienia owiec, a jak wiecie roślinności na wyspie jest dość mało. W związku z tym zwierzęta żywią się głównie ziołami i roślinami leczniczymi (np. szałwią, tymiankiem i dzikim koprem włoskim), które dodatkowo zwilżane są słoną wodą, które niesie ze sobą porywczy wiatr. Paški Sir możecie kupić w zasadzie w każdym sklepie na wyspie, największy wybór znajdziecie jednak w tradycyjnym sklepie w mieście Kolan. Tutejszy produkt uznawany jest przez rząd chorwacki za dobro narodowe! Z pewnością warto go spróbować podczas pobytu na wakacjach, mimo dość wysokiej ceny!
CIEKAWOSTKA: na wyspie żyje przeszło 30 tysięcy owiec!
Punkt widokowy “Paska Vrata”
To jeden z moich ulubionych punktów widokowych na Pag. Znajduje się w niedalekiej odległości od miejscowości Pag (jakieś 10 minut jazdy samochodem). Samochód trzeba zaparkować na parkingu przed przejazdem przez bramę samochodową. Na miejsce dotrzecie w kilka minut. Tu naprawdę doświadczycie przepięknych księżycowych widoków na wyspę!
Najstarszy gaj oliwny w Europie w Lun
Na północnym krańcu wyspy znajduje się niewielka, ale bardzo urokliwa miejscowość – Lun. Co ciekawe znajduje się tutaj jedne z najstarszych gajów oliwnych w Europie. To miejsce bardzo wyjątkowe, ponieważ na przeszło 23 hektarach rośnie ponad 80 tysięcy drzew oliwnych (drzewkami tego raczej nie możemy nazwać). Niektóre z tutejszych okazów mają po kilkaset lat, a najstarsze liczy sobie ponad 1600 wiosen! Pozostałe okazy także mogą poszczycić się podobną, choć nieco krótszą historią.
CIEKAWOSTKA: Gaj oliwny w Lun to samosiejka! Człowiek nie ingerował w jego powstanie.
Od 1963 r. utworzono tu rezerwat botaniczny, a kilkanaście lat temu wytyczono tu ścieżki, aby turyści mogli spokojnie zwiedzać to miejsce. Nie jest ono jednak zbyt popularne, więc nie zastaniecie tu tłumów.
Forteca
Jednym z miejsc związanych z historią na Pag jest forteca znajdująca się nieopodal Paskiego mostu. Zreszta z ruin warowni rozpościera się na niego przepiękny widok! Forteca powstała w XVII wieku i była jednym z najważniejszych elementów systemu obronnego wyspy. Jej zadaniem było między innymi kontrolowanie przejścia morskiego o nazwie Ljubačka vrata.
Paski most
Jak wspomniałam wyżej, aby dostać się na wyspę musimy przejechać przez bardzo malowniczo położony most. Warto się tu zatrzymać choć na chwilę na jednym z darmowych parkingów. Roztacza się z nich obłędny widok na Paski most, ale także okolicę. To jeden z obowiązkowych punktów podczas wizyty na Pag!
Najpiękniejsze plaże na Wyspie Pag
Na Pag spędziłam tydzień i myślę, że udało mi się wtedy zwiedzić naprawdę sporo ciekawych plaż. Poniżej opisuje tylko te, które sama odwiedziłam i mogę wyrazić opinię na ich temat!
Plaża Jadra
Jeśli lubisz nurkowanie i oglądanie małych rybek pod taflą wody to Plaża Jadra będzie dla Ciebie idealna. Znajduje się ona w północnej części wyspy, około 40 minut drogi od miasta Pag. Plaża jest według mnie bardzo przyjemna, wysypana jest niewielkim żwirkiem, a zejścia do wody są głównie betonowe (np. ze schodkami) lub kamieniste. W niektórych miejscach można nawet skoczyć do wody.
Typ plaży: żwirowa, kamienista
Parking: płatny (30 kun chorwackich w 2022 roku)
Plusy:
- Nadaje się do nurkowania, w niektórych miejscach można skoczyć do wody
- Brak tłoku
- Mała baza gastronomiczna – jeden bar, ale z pysznym jedzeniem. Polecam zwłaszcza burgery i cevapcici
- Czysto, przejrzysta woda
Minusy:
- Dla niektórych zejście do wody może być ciężkie
- Trzeba mieć ze sobą obuwie do wody ze względu na jeżowce
Plaża sv. Marija
To pierwsza plaża (po miejskiej w Pag), na którą trafiłam podczas pobytu na wyspie. I bardzo przypadła mi do gustu! W sumie mogłabym połowę wyjazdu spędzić właśnie na niej! To plaża w całkowicie moim typie – żwirek, trochę skał i możliwość nurkowania i szukania podwodnych stworzeń. Do tego było na niej mało ludzi mimo bliskości miasta stołecznego!
Typ plaży: żwir, trochę skał
Parking: bezpłatny zaraz przy zejściu (Uwaga! nie parkujcie w okolicznym parku narodowym! Jest tam zakaz!)
Plusy:
- Bliskość miasta Pag
- Brak tłoku
- Przejrzysta woda
- Piękne widoki
Minusy:
- Brak zaplecza gastronomicznego
Plaża Rucica
Jedna z okładkowych plaż Pag. Przepiękna zatoka znajduje się 40-50 minut drogi od stolicy wyspy, a kilkanaście do 20-30 minut od Novalji. Najbardziej imponująco wyglada z góry, ale także z plaży widok jest bardzo przyjemny. Można także zabrać maskę do nurkowania, przy skałach znajduje się trochę kolorowych rybek.
Parking: przy plaży znajdują się dwa parkingi, po prawej i lewej stronie. Oba są bezpłatne. Nie powinno być problemu z miejscem.
Typ: żwirowa
Plusy:
- Nawet nie jest tłoczno
- Baza gastronomiczna (jeden bar) i toaleta
- Piękne widoki
- Czysto, przejrzysta woda
Minusy:
- Nie dostrzegam
Chcesz zostać Patronem bloga i pomóc w jego rozwoju? Zajrzyj pod link: HTTPS://PATRONITE.PL/HISTRAVEL/DESCRIPTION
Plaża Beritnica i szlak Life on Mars
To jedna z najsłynniejszych plaż nie tylko na Pag, ale i w całej Chorwacji! Jednak dostanie się na nią nie jest takie proste, bo trzeba pokonać 30 minutową drogę w skwarze wśród skał. Aby się tam dostać musisz zatrzymać się na parkingu przy plaży Rucica i kierować się znakami na skałach – to tzw. szlak marsjański (Life on Mars). Moim zdaniem, to święta atrakcja nawet jeśli nie chcemy odwiedzić plaży Beritnicy, ale według mnie jest to must see podczas pobytu na Pag. Plaża charakteryzuje się krystalicznie czystą wodą, a zaraz przy jej brzegu ulokowały się trzy ogromne kamienie, które nadają jej jeszcze bardziej “marsjańskiego” charakteru.
Typ plaży: żwirowa ze spokojnym zejściem
Parking: bezpłatny parking znajduje się przy plaży Rucica (patrz wyżej)
Plusy:
- Brak tłoku
- Przepiękne widoki
- Widoki po drodze – szlak Life on Mars
- Czysto, przejrzysta woda
Minusy:
- Trzeba dojść na nogach przez góry około 30 min lub wynająć taxi boat z Plaży Rucica (koszt 100 Kun chorwackich za 2 osoby tam/powrót)
- Brak bazy gastronomicznej – dla mnie to nie minus, ale dla niektórych może być
Pag z pewnością wyróżnia się na tle pozostałych chorwackich wysp. Nie jest to z pewnością moje ulubione miejsce w tym kraju, ale jeśli szukać czegoś “wyjątkowego” na tle europejskich miejsc do wypoczynku to Pag z pewnością oferuje bardzo dużo! Daj znać w komentarzu czy udało Ci się już odwiedzić tą wyspę i jakie masz o niej zdanie 🙂
Historian's Journeys - blog podróżniczy 